Bazen birkaç dakika süren ani endişe nöbetleri ve korku yaşıyor musunuz? Kalbinizin çarptığı, terlediğinizi, nefes alamadığınızı ve net düşünemediğinizi hissettiğiniz zamanlar. Bu ataklar, herhangi bir tetikleyici olmadan, öngörülemeyen zamanlarda meydana geliyor ve başka bir tane geçirme olasılığı konusunda endişelenmenize neden oluyor mu?
Tedavi edilmeyen bir panik bozukluğu yaşam kalitenizi etkileyebilir ve işte veya okulda zorluklara yol açabilir. İyi haber şu ki panik bozukluğu tedavi edilebilir. Panik bozukluğunun belirtileri ve nasıl yardım bulacağınız hakkında daha fazla bilgi edinin.
Panik bozukluğu nedir?
Panik bozukluğu olan kişilerde sık ve beklenmedik panik ataklar olur. Bu ataklar, ani bir korku ve rahatsızlık dalgası ile açık bir tehlike veya tetikleyici olmadığında bile kontrolü kaybetme duygusu ile karakterizedir. Panik atak yaşayan herkes panik bozukluğu geliştirmez.
Panik ataklar genellikle titreme, karıncalanma, uyuşma veya hızlı kalp atışı gibi kalp krizi olduğu zannedilebilecek fiziksel semptomları içerir. Panik ataklar her an ortaya çıkabilir. Panik bozukluğu olan birçok kişi, başka bir atak geçirme olasılığı konusunda endişelenir ve başka bir atak geçirmemek için hayatlarını önemli ölçüde değiştirir. Panik ataklar, günde birkaç kez kadar sık veya yılda birkaç kez kadar nadir ortaya çıkabilir.
Panik bozukluğu genellikle ergenliğin sonlarında veya erken yetişkinlikte başlar. Kadınların panik bozukluğu geliştirme olasılığı erkeklerden daha fazladır.
Panik bozukluğunun belirti ve semptomları nelerdir?
Panik bozukluğu olan kişilerde şunlar olabilir:
- Aşırı endişe ile korkunun eşlik ettiği, ani ve tekrarlayan panik ataklar
- Panik atak sırasında kontrolden çıkma hissi veya ölüm korkusu
- Bir sonraki panik atağın ne zaman olacağı konusunda yoğun bir endişe
- Geçmişte panik atakların meydana geldiği yerlerden korkma veya kaçınma
- Panik atak sırasındaki fiziksel belirtiler şunlardır:
- Hızlı kalp atışı
- Terleme
- Titreme
- Nefes almada zorluk
- Güçsüzlük veya baş dönmesi
- Karıncalanma veya uyuşma
- Göğüs ağrısı
- Mide ağrısı veya mide bulantısı
Panik bozukluğuna ne sebep olur?
Panik bozukluğu bazen ailelerde ortaya çıkar, ancak kimse neden bazı aile üyelerinde bu hastalık varken bazılarında yoktur, tam olarak bilmiyor. Araştırmacılar, beynin çeşitli bölümlerinin ve belirli biyolojik süreçlerin korku ve kaygıda çok önemli bir rol oynayabileceğini bulmuşlardır.
Bazı araştırmacılar, panik atakların, vücudumuzun tipik hayatta kalma içgüdülerinin sıklıkla aktif olduğu “yanlış alarmlar” gibi olduğunu düşünüyor. Örneğin, panik bozukluğu olan biri kalbinin çarptığını hissedince, kalp krizi geçirdiğini varsayabilir. Bu düşünce, kişinin panik ataklar yaşamasına neden olan bir kısır döngüye yol açabilir. Araştırmacılar, daha özel tedaviler oluşturmak için panik bozukluğu olan kişilerde beyin ve vücudun nasıl etkileşime girdiğini bolca araştırdılar ve araştırmaya da devam ediyorlar.
Panik bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Panik bozukluğu belirtileri yaşıyorsanız, bir psikiyatri hekimi ile konuşun. Geçmişinizi konuştuktan sonra doktorunuz, bir fiziksel sorunun belirtilerinize neden olmadığından emin olmak için bir muayene yapabilir ya da bazı testler isteyebilir. Ayrıca sizi başka bir psikiyatrist veya klinik psikolog gibi bir ruh sağlığı uzmanına yönlendirebilir. Etkili tedavinin ilk adımı, genellikle bir ruh sağlığı uzmanından teşhis almaktır.
Panik bozukluğu genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi veya her ikisinin birarada bulunduğu bir kombinasyonla tedavi edilir. Sizin için olabilecek en iyi tedavi hakkında mutlaka bir uzmanla konuşun.
Psikoterapi
Araştırma destekli bir psikoterapi türü olan bilişsel davranışçı terapi (BDT), panik bozukluğunu tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır. BDT size panik atak sırasında veya öncesinde meydana gelen duygulara farklı düşünme, davranma ve tepki verme yollarını öğretir. Panik atak sırasında fiziksel kaygı ve korku hislerine farklı tepki vermeyi öğrendiğinizde, ataklar daha az sıklıkta gerçekleşmeye başlar.
Maruz bırakma terapisi, kaçındığınız faaliyetlere katılmanıza yardımcı olmak için panik bozukluğu ile ilişkili korku ve inançlarla yüzleşmeye odaklanan yaygın bir BDT yöntemidir. Maruz kalma terapisi bazen gevşeme egzersizleriyle birlikte kullanılır.
İlaç tedavisi
Doktorunuz panik bozukluğunu tedavi etmek için ilaç reçete edebilir. Aşağıdakiler gibi farklı ilaç türleri etkili olabilir:
- Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) ve serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’lar) gibi antidepresanlar
- Beta blokerler
- Benzodiazepinler gibi anti-anksiyete ilaçları
SSRI ve SNRI antidepresanları genellikle depresyonu tedavi etmek için kullanılır, ancak aynı zamanda panik bozukluğu semptomlarının tedavisine de yardımcı olabilirler. Etki etmeye başlamaları birkaç hafta sürebilir. Bu ilaçlar ayrıca baş ağrısı, mide bulantısı veya uyku güçlüğü gibi yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkiler, özellikle doz düşük başlarsa ve zamanla yavaş yavaş artarsa, genellikle şiddetli değildir. Yaşayabileceğiniz herhangi bir yan etki hakkında doktorunuzla konuşun.
Beta blokerler, hızlı kalp atışı, terleme ve titreme gibi panik bozukluğun bazı fiziksel semptomlarının kontrolüne yardımcı olabilir. Psikiyatristler, panik bozukluğu için yaygın olarak beta bloker reçete etmese de, panik ataktan önce gelen bazı durumlarda ilaç yardımcı olabilir.
Anksiyete önleyici yatıştırıcı ilaçlar olan benzodiazepinler, panik atak semptomlarını hızla azaltmada çok etkili olabilir. Bununla birlikte, bazı insanlar bu ilaçlara tolerans geliştirir ve aynı etkiyi elde etmek için daha yüksek dozlara ihtiyaç duyar. Hatta bazı insanlar onlara bağımlı hale gelir. Bu nedenle psikiyatristiniz, ihtiyacınız varsa bunları yalnızca kısa süreler için reçete edebilir.
Hem psikoterapi hem de ilaç tedavisi biraz zaman alabilir. Birçok kişi, kendileri için en iyisini bulmadan önce birden fazla ilacı dener. Psikiyatristiniz, sizin için en iyi ilacı, dozu ve tedavi süresini bulmak için sizin de görüşlerinize önem verir. Sağlıklı bir yaşam tarzı da panik bozukluğuyla mücadeleye yardımcı olur. Yeterince uyuduğunuzdan ve egzersiz yaptığınızdan, sağlıklı beslendiğinizden ve destek için güvendiğiniz aile ve arkadaşlara ulaşabilir olduğunuzdan emin olun.
Panik bozukluğu olan kendime ve başkalarına nasıl destek olabilirim?
Kendini geliştir
Kendinize veya panik atak veya panik bozukluğu ile mücadele eden bir yakınınıza yardım etmenin iyi bir yolu bilgi edinmektir. Panik bozukluğu güvenilir kaynaklardan araştırın, tedavi seçenekleri hakkında bilgi edinin ve güncel araştırmalardan haberdar olun.
İletişim kur
Panik bozukluğu belirtileri yaşıyorsanız, güvendiğiniz biriyle nasıl hissettiğiniz hakkında dürüstçe konuşun. Bir arkadaşınızın veya aile üyenizin panik bozukluğu ile mücadele ettiğini düşünüyorsanız, endişelerinizi dile getirmek ve onlara desteğinizden emin olmak için onlarla konuşmak için bir zaman ayırın.
Ne zaman yardım arayacağını bil
Kaygılarınız veya sevdiğiniz birinin kaygısı, günlük yaşamda – örneğin okulda, işte veya arkadaşlarınız ve ailenizle ilgili sorunlara neden olmaya başlarsa – profesyonel yardım almanın zamanı gelmiştir. Ruh sağlığınız hakkında bir uzmanla konuşun.
Panik bozukluğunu inceleyen klinik çalışmalar var mı?
Bir çok kuruluş, panik bozukluğu da dahil olmak üzere hastalıkları ve durumları önlemenin, tespit etmenin veya tedavi etmenin yeni yollarını arayan klinik denemeler de dahil olmak üzere çok çeşitli araştırmaları destekler. Bireyler bir klinik araştırmanın parçası olmaktan fayda sağlasalar da, katılımcılar bir klinik araştırmanın birincil amacının gelecekte başkalarına daha iyi yardımcı olabilmeleri için yeni bilimsel bilgiler edinmek olduğunun farkında olmalıdır.
Yardım Bulma
Kendiniz ya da bir yakınınız panik bozukluk yaşadığınızı düşünüyorsanız mutlaka destek alın. Size en yakın psikiyatri servisine başvurmanız işinizi oldukça kolaylaştıracaktır.
Son olarak, bir ilaç tedavisine başlasanız bile mutlaka psikoterapi alarak, bu rahatsızlıkla nasıl başetmeniz gerektiğini öğrenmeniz, kalıcı çözüm sağlayacaktır.