Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), şiddetli bir travmatik olayın ardından gelişen bir psikolojik sağlık durumudur. Amerikan Psikiyatri Birliği (2013) tarafından, DSM-5’te tanımlanan TSSB, kişinin doğrudan ya da dolaylı olarak maruz kaldığı, tehditkar ve travmatik olaylar sonrası gelişen belirgin stres tepkileri ile karakterizedir.
TSSB Kimlerde Gelişir?
TSSB, her yaştan insanı etkileyebilir. Ancak, travmatik bir olaya maruz kalan herkes TSSB geliştirmez. Risk faktörleri arasında olayın şiddeti, kişisel öyküsü, destek sisteminin varlığı ve olay sonrası yaşananlar yer alır (Brewin, Andrews, & Valentine, 2000).
TSSB’nin Belirtileri Nelerdir?
TSSB belirtileri genellikle travmatik olaydan sonra bir ay içinde başlar. Başlıca belirtiler arasında sürekli olarak olayı yeniden yaşama (flashbackler), kabuslar, kaçınma davranışları, duygusal uyuşukluk, aşırı uyarılma, sinirlilik ve uyku bozuklukları yer alır (American Psychiatric Association, 2013).
Çocuklar ve Ergenler Travmayı Nasıl Tepki Gösterir?
Çocuklar ve ergenler yetişkinlerden farklı tepkiler gösterebilir. Küçük çocuklarda ayrılık kaygısı, yatak ıslatma, dil becerilerinde gerileme gibi belirtiler görülebilir. Ergenlerde ise öfke patlamaları, anti-sosyal davranışlar ve madde kullanımı gibi sorunlar ortaya çıkabilir (Pynoos et al., 2009).
Bazı İnsanlar TSSB Geliştirirken Diğerleri Neden Geliştirmez?
TSSB’nin gelişiminde bireysel farklılıklar rol oynar. Genetik yatkınlık, önceki psikolojik sorunların varlığı, olayın yoğunluğu ve süresi, destekleyici bir sosyal çevrenin olup olmaması gibi faktörler, TSSB riskini etkileyebilir (Yehuda & LeDoux, 2007).
TSSB Nasıl Tedavi Edilir?
TSSB tedavisinde bilişsel davranışçı terapi (BDT), travma odaklı terapiler ve bazen ilaç tedavisi etkili olabilmektedir. Ayrıca, EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) gibi spesifik terapi yöntemleri de kullanılmaktadır (Shapiro, 2001).
Yardım Nasıl Bulunur?
TSSB ile mücadele eden kişiler için profesyonel yardım almak önemlidir. Psikiyatristler ve klinik psikologlar tarafından sağlanan tedaviler, bu bozuklukla başa çıkmak için önemli bir adımdır.
Kendi Kendime Nasıl Yardımcı Olabilirim?
TSSB ile başa çıkarken kendine yardım yöntemleri arasında stres yönetimi teknikleri, düzenli egzersiz, sağlıklı yaşam tarzı ve sağlıklı uyku alışkanlıkları yer alır. Ayrıca, travmatik anıları işlemek için güvenilir bir destek ağına sahip olmak önemlidir.
Sevdiğim Bir Kişiye Nasıl Yardımcı Olabilirim?
TSSB ile mücadele eden birine yardım etmek için sabırlı ve anlayışlı olmak, onları dinlemek ve desteklemek önemlidir. Ayrıca, profesyonel yardım almayı teşvik etmek ve gerekli olduğunda onlara eşlik etmek de faydalı olabilir.
TSSB Hakkında Daha Fazla Bilgi Nereden Bulunur?
TSSB hakkında daha fazla bilgi için güvenilir sağlık web siteleri, ruh sağlığı kuruluşları ve akademik makaleler iyi kaynaklardır.
Yardım Bulma
Eğer siz veya tanıdığınız biri TSSB ile mücadele ediyorsa, profesyonel destek almak önemlidir. Bu kapsamda, psikoterapi hizmetleri sunmaktayım. Randevu almak için lütfen buraya tıklayınız.
Kaynakça:
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Brewin, C. R., Andrews, B., & Valentine, J. D. (2000). Meta-analysis of risk factors for posttraumatic stress disorder in trauma-exposed adults. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(5), 748-766.
Pynoos, R. S., Steinberg, A. M., & Goenjian, A. (2009). Traumatic stress in childhood and adolescence: Recent developments and current controversies. In E. B. Foa, T. M. Keane, M. J. Friedman, & J. A. Cohen (Eds.), Effective treatments for PTSD: Practice guidelines from the International Society for Traumatic Stress Studies (pp. 331-358). New York: Guilford Press.
Shapiro, F. (2001). Eye movement desensitization and reprocessing: Basic principles, protocols, and procedures (2nd ed.). New York: Guilford Press.
Yehuda, R., & LeDoux, J. (2007). Response variation following trauma: A translational neuroscience approach to understanding PTSD. Neuron, 56(1), 19-32.